Można postawić tezę, iż dla marszałka Józefa Piłsudskiego wojsko było całym życiem. Pytanie tylko: jakie wojsko? Jak widział otaczający go świat mundurów i do jakiego ideału pragnął w swych staraniach dążyć? Oddajmy na moment głos wybitnemu badaczowi myśli politycznej Józefa Piłsudskiego – profesorowi Januszowi Odziemkowskiemu.
Już w pierwszym rozkazie do wojska – wydanym dnia 12 listopada 1918 r. – Józef Piłsudski wskazywał na cechy, które w nadchodzących latach będzie starał się konsekwentnie wpajać armii: apolityczności i jedności sił zbrojnych.
Liczę na to, że każdy z was potrafi siebie przezwyciężyć i zdobędzie się na wysiłek usunięcia różnic i tarć, klik i zaścianków w wojsku, do szybkiego wytworzenia poczucia koleżeństwa i ułatwienia współpracy.
– pisał w rokazie.
Piłsudski wskazywał też na przymioty porządku i karności wojskowych, jak również na właściwy układ władzy i zarządzania wojskiem. To rząd miał wyznaczać siłom zbrojnym cele i metody działania, udzielać nominacji naczelnym wodzom. Gdy oddawał urząd Naczelnego Wodza, nie krył także swego zmęczenia sprawami, które właśnie z uwagi na pewien porządek polityczno-ustrojowy przypadały mu w udziale. O roli zwierzchnika sił zbrojnych mówił tak:
Poświęcałem temu zwierzchnictwu bardzo dużo czasu i wiem, że do przyjemności to nie należy, choć nieraz porusza sumienie bardzo głęboko. Zwierzchnictwo sił zbrojnych poza tym stanowi w stosunku do wojska nic, albo bardzo mało; parady, uroczystości, czyli zwykłe reprezentacje. Z istotą bowiem wojska związane jest nie co innego, jak dowodzenie nim, a zwierzchnik sił zbrojnych pod tym względem nie może mieć żadnych złudzeń.
– te słowa marszałka Piłsudskiego również przeszły do historii i tworzą przyszłość jako pewna uniwersalna reguła.
//
w tekście wykorzystano fragment artykułu: J. Odziemkowski, Józef Piłsudski i wojsko, [w:] Myśl polityczna Józefa Piłsudskiego, pod red. W. L. Ząbka, Warszawa 2007.
